Hangi basın kartlarının geçerli olduğunun netleştirilmesi ve bu sayede sahte basın kartı kullanımı gibi suiistimallerin önüne geçilmesi amacıyla Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Erzincan Bölge Müdürlüğü tarafından, basın kartının doğru şekilde bilinmesi ve uygulanması amacıyla hazırlanan bilgi notu kamu kurumlarına gönderildi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Erzincan Bölge Müdürlüğü tarafından, gazetecilerin özgürce haber yapabilmesi, kamuya açık alanlarda izin almaksızın görüntü ve ses kaydı alabilmesi, kamunun sunduğu hizmetlerden indirimli veya ücretsiz olarak yararlanabilmesi ile ilgili hakların, kamu kurum ve kuruluşlarınca doğru şekilde bilinmesi ve uygulanması amacıyla bir bilgi notu hazırlandı.
Ayrıca, hangi basın kartlarının geçerli olduğunun netleştirilmesi ve bu sayede sahte basın kartı kullanımı gibi suiistimallerin önüne geçilmesi de söz konusu çalışmanın hedefleri arasında yer almakta. "Basın Kartı ve Basın Trafik Kartının Gazetecilere Sağladığı Haklar" başlıklı bilgi notu Erzincan’daki kamu kurumlarına gönderildi.
"Basın kartı ve basın trafik kartının gazetecilere sağladığı haklarla ilgili bilgi notu"
1. Resmi gazeteci olarak tanınma;
Basın kartı, gazetecilere kamu kurumları nezdinde resmi gazeteci statüsü sağlar. Bu statü, kamuya açık toplantı, etkinlik, röportaj ve resmî törenlerde mesleki görevlerini kolaylıkla yürütmelerini sağlar.
Basın kartlarının niteliği basın kartları, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığınca verilen ve tüm resmi ve özel kuruluşlar tarafından kabul edilecek resmî nitelikte bir kimlik belgesidir.
2. Gizlilik şartı olmayan toplantılara katılma hakkı;
Gazeteciler, gizli olmayan toplantılara veya resmî açıklamalara serbestçe katılabilir.
3.Toplu taşımadan ücretsiz yararlanma hakkı;
Basın kartı sahipleri, belediyeler ve il özel idarelerince yürütülen şehir içi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilirler.
4. Müze, tören yeri, sergi ve stadyumlara ücretsiz giriş hakkı;
Resmi basın kartı sahibi gazeteciler, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze ve ören yerlerine ücretsiz giriş hakkına sahiptir. Bu hak, gazetecilerin görevlerini yerine getirirken kamu yararına bilgi edinmelerini ve haber yapmalarını kolaylaştırmak amacıyla tanınmıştır.
5. PTT işlemlerinde öncelik ve işlem kolaylığı;
Resmi basın kartı sahibi gazetecilere, PTT şubelerinde işlem sırasında öncelik ve kolaylık sağlanabilmektedir. Bu ayrıcalık, kamu hizmetlerinde gazetecilerin haberleşme ve belge gönderme gibi mesleki ihtiyaçlarını hızlı şekilde karşılamalarını amaçlamaktadır.
6. TCDD hizmetlerinden indirimli yararlanma;
Resmi basın kartı sahibi gazeteciler, TCDD Taşımacılık A.Ş. tarafından sunulan bazı yolcu taşıma hizmetlerinden belirli oranlarda indirimli olarak yararlanabilmektedirler. Bu ayrıcalık, basın mensuplarının görevlerini yerine getirirken ulaşım ihtiyaçlarını daha uygun koşullarda karşılayabilmeleri amacıyla tanınmıştır.
7. Basın trafik kartı ile trafikte ayrıcalık;
T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından verilen Basın Trafik Kartı, görevli basın mensuplarına bazı trafik uygulamalarında kolaylık ve ayrıcalıklar sağlamaktadır. Bu ayrıcalıklar arasında, görev anında geçiş üstünlüğü değerlendirmesi, duraklama ve kısa süreli park kolaylıkları gibi uygulamalar yer almaktadır. Uygulama, kamu düzenini aksatmamak ve haber alma özgürlüğünü güvence altına almak amacıyla, kontrollü şekilde yürütülmektedir.
Yasal dayanak:
Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Dairesi Başkanlığı Uygulama Talimatları Basın Kartı Yönetmeliği
8. Silah ruhsatı alımında kolaylık;
Görevleri gereği zaman zaman tehdit altında çalışabilen basın mensuplarına, silah ruhsatı başvurularında bazı kolaylıklar ve öncelikler tanınmaktadır. Özellikle resmî basın kartı sahibi olan gazeteciler, can güvenliği riski taşıyan görevlerde bulunduklarını belgeledikleri takdirde, taşıma ruhsatı başvurusunda öncelikli ve kolaylaştırılmış bir değerlendirme sürecinden yararlanabilirler.
9. Fiilî hizmet süresi zammı (yıpranma payı);
Resmî basın kartı sahibi gazetecilere, 5510 sayılı Kanun kapsamında Fiilî Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) uygulanmaktadır. Bu kapsamda, basın kartı ile çalışan gazetecilerin her 360 gün fiilî çalışması karşılığında emekliliklerine 90 gün süre eklenmektedir. Bu uygulama, gazetecilik mesleğinin riskli, yoğun ve yıpratıcı doğası göz önünde bulundurularak hayata geçirilmiştir.
10. Hizmet damgalı (gri) pasaport
Resmî görevlendirme ile yurt dışına gönderilen ve kamu hizmeti ifa eden gazeteciler, Hizmet Damgalı Pasaport (Gri Pasaport) alma hakkına sahip olabilirler. Bu tür pasaportlar, kamu kurumları tarafından yurt dışında geçici görevlendirilen kişilere verilmektedir. Gazeteciler de, devlet adına yürütülen faaliyetlerde görev aldıklarını belgelemeleri hâlinde bu haktan yararlanabilirler.
11. Uluslararası akreditasyon ve yurt dışı görevler;
Resmî basın kartı sahibi gazeteciler, görevleri kapsamında yurt dışında haber yapma hakkına sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, yurt dışında görev yapacak Türk basın mensuplarının akreditasyon işlemleri, yabancı ülkelere giriş izinleri, resmî toplantılara erişim ve diplomatik misyonlar nezdindeki işlemleri gibi konularda kolaylaştırıcı rol üstlenebilir.
12. Sürekli Basın Kartı hakkı;
Sürekli Basın Kartı, gazetecilik mesleğini uzun süre kesintisiz olarak sürdüren basın mensuplarına verilen, süresiz geçerliliğe sahip bir kart türüdür. Bu kart sayesinde gazeteciler, iş akdi sona ermesi, kurum değişikliği veya geçici mesleki ara gibi durumlarda basın kartı haklarını kaybetmeden kullanmaya devam edebilirler.
13. Gazetecilerin kamuya açık alanlarda çekim yapma hürriyeti;
Basın mensuplarının kamuya açık alanlarda görüntü ve ses kaydı alma hakkı vardır. Bu hak anayasal bir hak olup kolluk kuvvetlerinin bu noktada basın mensuplarına çekim yapması hususunda müdahale etmemeleri gerekmektedir.
Yasal dayanak:
Anayasa m. 28/1: "Basın hürdür, sansür edilemez..." hükmüyle basının özgürce çalışması güvence altına alınmış, izin ve mali teminat şartları öngörülmemiştir.
Anayasa m. 10 ve m. 13: Temel haklar ancak kanunla sınırlanabilir. İfade özgürlüğü ve haber alma haklarının yürütme düzenlemeleriyle kısıtlanması Anayasa’ya aykırıdır.
Danıştay 10. Dairesi, 2023/9018 sayılı ve benzer başka kararlarında, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün polis müdahalesi sırasında ses ve görüntü kaydı alınmasını yasaklayan genelgesini iptal etmiştir. Kararda, genelgenin ifade özgürlüğünü, basın ve haber alma hakkını kısıtladığı ve bu düzenlemenin kanuni dayanağı olmadan yürütme tarafından konulamayacağı belirtilmiştir.
Aynı içeriği taşıyan önceki benzer genelgeler de Danıştay tarafından iptal edilmiş; bu kararlarda da Anayasa m. 13 esas alınmıştır.
HABER KAYNAĞI : İHA