Çocukların sağlıklı gelişiminde en temel unsurlardan biri olan uyku, son yıllarda giderek daha fazla sorun haline geliyor. Uyku bozuklukları çocuklarda yalnızca yorgunluk değil; aynı zamanda kaygı, dikkat sorunları ve davranış problemleri de yaratabiliyor.
Uyku, çocukların sağlıklı gelişimi için en temel ihtiyaçlardan biridir. Ancak bazı durumlarda uyku düzeni bozulabilir ve bu da hem çocukların hem de ailelerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Çocuklarda uyku bozuklukları, tek başına görülebildiği gibi kaygı, korku ya da başka ruhsal sorunlarla birlikte de ortaya çıkabilmektedir.
Uyku (Gece) Terörü ve Kabuslar
Uyku (Gece) terörü, genellikle rüya veya kâbusla karıştırılır. Çocuk birden oturur, anlamsız bakışlarla etrafa yönelir, ağlayabilir ya da çığlık atabilir. Kalp çarpıntısı ve hızlı nefes alma sık görülür. Çocuk bu sırada sakinleştirilemez ve sabah uyandığında olanları hatırlamaz. En sık 4–12 yaş arasında görülür.
Kâbus ise çocuğu tamamen uyandıran korkutucu bir rüyadır. Çocuk uyandığında korku içindedir, ağlayabilir ya da panikleyebilir. Özellikle 6 yaş altındaki çocuklarda yaygındır. Böyle durumlarda çocuğu dinlemek, yanında olduğunuzu hissettirmek ve güven vermek çok önemlidir.
Uykuda Yürüme ve Konuşma
Çocukluk çağında sık rastlanan uyku bozukluklarından biri de uyurgezerliktir. Çocuk yataktan kalkıp dolaşabilir, eşyalarla oynayabilir. Uyanık görünse de aslında derin uykudadır ve sabah hiçbir şey hatırlamaz. Uyurgezerliği epilepsiyle karıştırmamak gerekir.
Benzer şekilde bazı çocuklar uykuda konuşabilir. Bazen yalnızca sesler çıkarırken bazen anlamlı cümleler kurabilir. Genellikle zararsızdır ancak stres ve hastalık dönemlerinde artış gösterebilir. Bu sırada çocuğu uyandırmaya çalışmamak gerekir.
Ailelere Öneriler: “Yanınıza Almayın, Odasına Götürün”
Çocukların uyku alışkanlıklarının şekillenmesinde ebeveynlerin tutumu belirleyici rol oynuyor. Çocuğun yanınıza gelmesi durumunda onu yatağınıza almak yerine güven vererek odasına götürmek gerekiyor. Çocuklarda uyku sorunlarını azaltmak için ailelerin dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır:
• Düzenli bir uyku takvimi oluşturun, belirli bir saat aralığında uyumak için yatağa geçmeli ve belirli bir saat aralığında uyanmalı. Buna kararlı şekilde uyun.
• Çocuğun gündüz aşırı uyumamasını sağlayın. Kısa süreli gündüz uykusu yararlı olacaktır.
• Uykudan önceki minimum 1 saati ekransız geçirmesini sağlayın. (Tablet, televizyon ve telefon kullanılmamalı) ve bu bir saatlik zaman dilimini masal okuyarak veya sakinleştirici bir müzik açarak rahatlamasına yardımcı olun.
• Gece lambası ya da hafif ışık, çocuğun kendini güvende hissetmesine katkı sağlar. Tamamen karanlıkta uyuması korku ve kaygıyı tetikleyebilir.
• Çocuk korkup yanınıza geldiğinde, yatağınıza almak yerine güven vererek kendi odasına geri götürün. Gerekirse belirli bir süre ona odada eşlik edin ancak yatağına uzanmayın, yanına bir sandalye çekerek belirli bir süre uykuya dalmasını bekleyin.
Uzman Klinik Psikolog Kaan Üçyıldız,''Unutmayın, çocukların uyku düzeni sadece dinlenmeleri için değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal gelişimleri için de büyük önem taşır. Süregelen uyku sorunlarında bir uzmandan destek almak, çocuğun ve ailenin yaşam kalitesini artıracaktır.''dedi.