Tokat’ın Zile ilçesinde kaçak kazıda ortaya çıkan mozaik, kentin Roma dönemine uzanan kadim geçmişine ışık tutuyor. Tokat’ın tarihine ışık tutan yeni bir arkeolojik bulgu, kentin kadim geçmişine dair önemli ipuçları sunuyor. Zile ilçesinde yapılan kaçak kazılar sonucu gün yüzüne çıkan bir mozaik, uzmanlar tarafından Roma dönemine ait kamu binası kalıntısı olarak değerlendiriliyor. Hititler ve Frigler’den başlayarak birçok medeniyete ev sahipliği yapan Tokat, 900 bin yıllık yerleşim geçmişiyle Anadolu’nun en köklü şehirlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Kentteki bazı alanlarda yapılan kazılarda binlerce yıllık eserlere rastlanmıştı. Son olarak Zile’de ortaya çıkan mozaik de Roma dönemine dair önemli bir bulgu olarak öne çıktı. Uzman değerlendirmelerine göre mozaikte kullanılan yeşil, sarı, mavi ve beyaz renkli işlemeler ile üzerindeki yazıda geçen "bolluk, bereket, refah ve huzur" ifadeleri, bu alanın kamusal bir yapı olduğunu düşündürüyor. Yapılan kurtarma kazısı çalışmalarında bulunan mozaiğin tente ve muşamba ile kapatılması dikkatlerden kaçmadı. "Roma döneminde bu tür mozaikleri kamusal alanlarda görüyoruz"
Mozaik hakkında bilgiler veren Yağıbasan Medresesi Türk İslam Bilim Tarihi Müzesi görevlisi arkeolog Halis Alıcı; "Tokat’ın geçmişine baktığımızda Hititler, Frigler burada yerleşimlerde bulunmuşlar. Yerleşim açısından baktığımızda sonrasında Roma da buraya geliyor. Birçok kavmin yerleşim yaptığı kadim bir coğrafya olduğu için 900 bin yıllık bir yerleşim yerinden bahsediyoruz. Dolayısıyla birçok kavme ait buluntu ve kalıntıları biliyoruz. Erbaa Horoztepe olsun, Maşat höyük olsun. Buralarda yapılan çalışmalarda binlerce yıllık kalıntıları bulmuştuk. Bunun akabinde değerlendirdiğimizde Zile’de de kaçak kazı neticesinde ortaya çıkan mozaiği ele aldığımız zaman yine Roma dönemine güzel bir atıfta bulunuyor. Burayı da baz aldığımızda yapılan çalışmalar neticesinde elde edilen görüntülerden gördüğüm kadarıyla kendi uzmanlığıma göre şöyle değerlendirebilirim. Kamu binasına ait bir alan olduğunu düşünebiliriz. Genelde bu tür mozaik resimleri kamu binalarında kullanılır. Yine bu mozaik resmin üzerinde bulunan yazıda bolluk, bereket, refah ve huzur anlamlarında kullanılıyor. Mozaiği renkler açısından değerlendirdiğimizde de yeşil, sarı, mavi ve beyaz renklerinde seramik gibi işlemeler yapılmış. Bunlar da bize orta ve geç Roma yani milattan önce 400’ler ve sonrasına götürüyor. Roma’da asker alım merkezleri, sağlık tesisleri, politikacıların toplandığı birtakım tesisler, lokaller ve bunun yanı sıra halkın sık sık kullandığı Pazar yerleri, meydanlar, çarşılar gibi günümüz tabiriyle kamusal alan olarak nitelendirebileceğimiz alanların tamamında bu tür mozaikleri görüyoruz. Bunun yanı sıra bazı önemli kişilerin, devlet saraylarının ya da komut kademesindeki önemli senatörlerin, önemli komutanların saraylarının kabul salonlarında da bu tür mozaikleri görüyoruz" dedi.