İnsanoğlunun bilinen en eski süs eşyalarından biri olan Oltu Taşı, Erzurum’un Oltu ilçesinde zorlu koşullarda yeraltından çıkarılıyor. Yumuşak yapısı ile çıkartıldıktan sonra hava ile temas ettiğinde sertleşen bu taş, ustaların titiz çalışmasıyla göz alıcı süs eşyalarına dönüşüyor. Oltu Taşı’ndan yapılan kolyelerden küpelere, sigaralıklardan yüzüklere kadar pek çok üründe bu taş kullanılıyor. Özellikle erkeklerin vazgeçilmezi olan Oltu Taşı tesbihlerinin ünü Türkiye sınırlarını aşmış durumda.
Tarihî Geçmişi ve Ayırt Edici Özellikleri
Oltu Taşı, fosilleşmiş reçine veya ağaç gövdelerinden oluşan bir linyit türüdür. Genellikle siyah renkte olan bu taş, nadiren gri veya yeşilimsi renklerde de bulunabiliyor. Bronz Çağı’na kadar uzanan tarihiyle, Roma İmparatorluğu’nun zenginleri tarafından mücevher ve değerli süs eşyası olarak kullanıldığı biliniyor. Ortaçağ’dan günümüze kadar pek çok tarihi eserde, bu taşın kullanıldığına dair buluntular mevcut. Oltu Taşı, aynı zamanda 17. yüzyılda doktorlar tarafından ilaç olarak da kullanılmıştır.
Oltu Taşı’nın İşlenmesi: Sabır ve Ustalık Gerektiren Bir Sanat
Oltu Taşı’nı işlemek, büyük bir özen ve sabır gerektiriyor. Çifte su verilmiş bıçaklarla taş, ustalar tarafından şekillendiriliyor ve zımparalanarak cilalanıyor. Tebeşir tozu ve zeytinyağı ile cilalanan taş, hem görsel hem de dokusal olarak estetik bir hale geliyor. Taş ustaları, bu işin yürek, sevgi ve sabır istediğini vurguluyor. Çalışmanın püf noktası, taşın yumuşak ve nemli kalmasını sağlamak. Bu yüzden işlenecek maden, su içinde bırakılarak korunuyor.
Coğrafi İşaretli Oltu Taşı
Erzurum, Oltu Taşı'nın coğrafi işaretini alarak bu değerli taşın tescilini yaptırmış bir şehir olarak dikkat çekiyor. Türk Patent tarafından tescil edilen Oltu Taşı, fiziksel özellikleriyle de diğer taşlardan ayrılıyor. Yumuşak ve kolay işlenebilir yapısının yanı sıra, zımpara kâğıdına sürüldüğünde kahverengi toz bırakıyor. Ayrıca, sürtünme ile elektriklenebilen bu taş, hafif cisimleri çekebilecek özelliklere de sahip.
Günümüzdeki Kullanım Alanları
Oltu Taşı günümüzde en çok tesbih yapımında kullanılıyor. Bu tesbihler, elde çekildikçe parlayarak zamanla güzelleşiyor. 33’lük tesbihler ‘tek sayı’ olarak adlandırılırken, 99’luk olanlara ise ‘uç sayı’ adı veriliyor. Ayrıca, bu taşın işlenmesiyle yapılan pek çok süs eşyası, hem yerel pazarlarda hem de yurt dışında büyük ilgi görüyor. Erzurum'da işlenen Oltu Taşı ürünleri, tarihî bir değer taşıyarak hem yerel ekonomiye katkı sağlıyor hem de Türkiye'nin taş işçiliği mirasını yaşatıyor.