Şizofreni, düşünce, algı, duygu ve davranışlarda bozulmalara yol açan, genellikle ergenliğin sonları veya genç erişkinlik döneminde başlayan kronik ve epizodik seyirli bir psikiyatrik hastalık olarak tanımlanıyor. Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Alp Üçok, şizofreninin diyabet ya da hipertansiyon gibi kronik bir hastalık olduğunu ancak bunun tedavi edilemediği anlamına gelmediğini vurguluyor. Prof. Dr. Üçok, "Tedavisi mümkün ama toplumdaki önyargılar nedeniyle hastalar doktora gitmekten çekiniyor, tedaviye direnç gösteriyor" diyor.
Toplumdaki olumsuz algının, şizofreni hastalarının işlerinde başarılı olabileceği ve normal bir yaşam sürebileceği gerçeğini gölgede bıraktığını belirten Üçok, "Şiddet içeren pek çok olayın arkasında ruhsal bir hastalık bulunmuyor. Türkiye'de her yıl birçok kadın şiddete maruz kalıyor, öldürülüyor ama faillerin büyük çoğunluğu psikiyatrik hasta değil. Buna rağmen şizofreni hastaları haksız bir şekilde damgalanıyor" şeklinde konuşuyor.
Genetik Yatkınlık ve Çevresel Tetikleyiciler
Şizofreninin görülme oranının yüzde 1 olduğunu, ancak ailesinde hastalık öyküsü olanlarda bu oranın yüzde 10'a çıktığını ifade eden Prof. Dr. Üçok, genetik faktörlerin etkili olduğunu ancak tek başına belirleyici olmadığını belirtiyor. Esrar kullanımı ve çocukluk çağı travmalarının şizofreni riskini artırdığına dikkat çeken Üçok, fiziksel ve duygusal ihmal, çocukluk döneminde maruz kalınan şiddet ya da cinsel travmaların beynin strese tepkisini değiştirerek ilerleyen yıllarda psikoza yol açabileceğini ekliyor.
İyileşme Mümkün: DSÖ Çalışması Umut Veriyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erhan Yüksek de, Dünya Sağlık Örgütü'nün 15 ila 25 yıl süren Uluslararası Şizofreni Çalışması'na dikkat çekerek, bu çalışmanın şizofreninin iyileşme potansiyeli yüksek bir hastalık olduğunu güçlü bir biçimde ortaya koyduğunu belirtiyor. Çalışma kapsamında 16 farklı ülkeden yüzlerce hastanın uzun yıllar boyunca takip edildiğini ve çarpıcı sonuçlar elde edildiğini söyleyen Dr. Yüksek, "İyileşme, sadece semptomların kaybolması değil; kişinin üretken, anlamlı ve bağlantılı bir yaşam sürmesidir. Şizofreni, dalgalı seyreden ve değişime açık, dinamik bir süreçtir" diyor.
Dr. Yüksek, bilimsel verilerin, şizofreni hastalarının büyük bir kısmının zamanla belirtilerinden kurtulabildiğini, sosyal hayata dönebildiğini ve üretken bir yaşam sürdürebildiğini gösterdiğini ifade ediyor. Yüksek, "Şizofreni ile ilgili olumsuz ön yargılar maalesef iyileşme öykülerinin bile paylaşılmasının önünde engeldir. Ancak bilimsel veriler artık çok daha net bir biçimde şunu söylemektedir: Şizofreni, doğru zamanda ve doğru şekilde ele alındığında, umut vadeden bir iyileşme süreci barındırır. Sonuç olarak; şizofreni, toplumun yüzleşmesi gereken bir sağlık sorunudur. Tedavi edilebilir, iyileşme mümkündür, yaşam devam eder. Ancak damgalama ve önyargılar, bu süreci yavaşlatır" çağrısında bulunuyor.
Şizofreninin Belirtileri Nelerdir?
Şizofreninin belirtileri üç ana gruba ayrılıyor:
- Pozitif Belirtiler (zihinsel işlevlerin bozuk çalışmasının sonucu olan belirtiler):
- Varsanılar (halüsinasyonlar): En sık işitsel halüsinasyonlar (sesler duyma)
- Sanrılar (hezeyanlar): Gerçek dışı, sabit inançlar (örneğin takip edildiğini düşünme)
- Negatif Belirtiler (normal zihinsel işlevlerin eksik, azalmış biçimde çalışmasının sonuçları):
- Duygulanımda küntleşme (yüzdeki duygu ifadelerinin silinmesi)
- Sosyal çekilme
- Konuşmada fakirlik
- Bilişsel Belirtiler:
- Dikkat dağınıklığı
- Bellek ve yürütücü işlevlerde bozulma
- Düşünce organize etmede güçlük
Şizofreni hakkında toplumun bilinçlenmesi ve önyargılardan arınması, hastaların tedaviye erişimi ve iyileşme süreçleri için hayati önem taşıyor.
Editor : Haber Merkezi
