Bu sene önceki yıllara oranla daha erken çoğalmaya başlayan ve ülke genelindeki ormanlarda kızılçamlara büyük zarar vermesi nedeniyle halk arasında “Dumansız yangın” olarak anılan çam kese böcekleriyle mücadelede terminatör böcekler çok başarılı oluyor. Her bir terminatör böceğin yıllık ortalama bin zararlı böceği imha ettiği düşünülüyor. Mücadelede ikinci yöntem ise tel kafesle çevrili su havuzları.
Orman Genel Müdürlüğü laboratuarında üretilen ve çam kese böceklerinin kabusu olarak nitelendirilen terminatör böcekler (Calosoma sycophanta), çam ağaçları için cansiperane mücadele ediyor.
ÇAM KESE BÖCEĞİ NEDİR?
Çam kese böceği yumurtalarını genellikle ağacın alt dallarına bir mısır koçanını andırır şekilde dizeler halinde bırakır. Koçanlarda, dış etkenlere karşı korumak için üzerleri pullarla kaplı olan yumurta sayısı 150-300 adet arasında bulunur. 25-40 gün süren yumurta dönemi sonunda yumurtadan çıkan tırtıllar gövdesinden büyük başlı ve 16 ayaklıdır. Olgun tırtılların boyu 35–40 milimetreye kadar ulaşır. Karnının alt tarafı sarı renkli olan tırtılların üzerinde bol miktarda yanlarda beyaza yakın sarı, sırtta ise açık kahverengi kıl bulunur.
Tırtılın birinci dönemi yumurtadan çıkışı ile ilk soğukların başladığı ve kışlık keselerini örmeye başladıkları, üçüncü deri değiştirmesine kadar geçen Ekim-Şubat arasındaki dönemdir.
BAŞKALAŞMA İÇİN TOPRAĞA İNERLER
İkinci dönemi ise üçüncü deri değişiminden, krizalitleşme (Başkalaşma) için toprağa inmeye başladıkları dönemdir. Bu dönemde keseleri ağızlarından salgıladıkları ipeğimsi bir madde ile devamlı takviye ederek kendilerine kestane renginde oval birer koza örerler. 4 ay devam eden krizalit dönemi sonunda, yani Ağustos sonu Eylül ayında ergin hale geçerek topraktan çıkarlar. Çiftleşme sonrası ölen erkek kelebeklerden sonra dişi kelebek bir gün içinde yumurta koçanını meydana getirir. Kısa bir müddet sonra o da ölür. Yumurtalar kelebek olup hayatlarına devam eder ve döngü bu şekilde devam eder.
ÇAM KESE BÖCEKLERİ AĞACIN GELİŞİMİNİ ENGELLİYOR
Kızılçam ağaçlarının yeni filizlerini yemek suretiyle ağacın gelişmesini durdurarak yapraklarından yoksun ve kurumuş görüntüsü veren, halk arasında “Dumansız yangın” olarak da isimlendirilen çam kese böcekleri bu sene Muğla’nın çeşitli bölgeleriyle birlikte Marmaris ilçesinde daha erken ortaya çıktı. Şubat ayında ağaçlarda beliren böcekler büyüyerek tırtıla dönüştü. Bol miktarda kızılçam ağaçlarında görülen kese kurtları endişe yaratıyor.
BİYOLOJİK MÜCADELE SÜRÜYOR
Orman yetkilisi, orman zararlıları ile mücadelede ekosistemin olumsuz etkilememesi için kimyasal mücadelenin 10 yılı aşkındır kullanılmadığını belirterek şu bilgileri verdi: “Çam Kese Böceği (Thaumetopea pityocampa) Avrupa, Asya, Afrika ve Kuzey Amerika dağılımlı olup Türkiye'de Akdeniz, Ege, Marmara ile Karadeniz Bölgesi sahil kesimi ile orta Anadolu’nun güneye bakan kesimlerinde bulunuyor. Özellikle kızılçam ormanlarında, zaman zaman da sedir ve karaçam gibi diğer ibreli ormanlarda tırtıl (larva) dönemlerinde bulundukları ağaçların ibrelerini yiyerek zarara neden olurlar. Çam kese böceği (Thaumetopea pityocampa) tırtılları, çam ağaçlarının ibrelerine zarar vererek ağaçların büyümelerini yavaşlatıyor.”
TEL KAFES SİSTEMİ İLE MÜDACELE
Biyolojik mücadelede yıllardan bu yana uygulanan tel kafes metodu olduğu da belirtilerek, “Tel kafes metodunda içinde tırtılların bulunduğu dallar tel kafes içerisinde hapis edilerek bünyelerinde ‘Phryx Caudata’ adlı parazitin yemesi sağlanıyor. Bunların da doğaya yayılması ile biyolojik mücadeleyle sağlanıyor. Çam kese böceklerinin zararı yaprak yemek olup, kesinlikle ağacın kurumasına sebep olmuyor. Sadece ibreli yaprakların yiyimi gerçekleşir. Ardından yeni ibreli yapraklar çıkar” ifadeleri kullanıldı.
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
