Türkiye İşçi Partisi (TİP) Kent ve Ekoloji Bürosu, 13 Haziran 2025 tarihinde TBMM Komisyonu'na sunulan ve çevre mevzuatında önemli değişiklikler öngören kanun teklifine karşı sert bir açıklama yaptı. Teklifin, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 3213 sayılı Maden Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nda değişiklikler içerdiğine dikkat çekildi.
TİP, söz konusu değişikliklerin, ülkenin topraklarının yarısından fazlasının madenlere ruhsatlandırılmasına rağmen iktidar ve madenci şirketler için yeterli görülmediğini belirtti. Açıklamada, "23 yılda 22 kez değiştirilen Maden Kanunu'nda pek çok kez getirilen orman, zeytinlik ve mera alanlarında maden arama ve açılması önerisini AKP iktidarı yeniden önümüze getiriyor" denildi. Daha önce Zeytin Kanunu, Orman Kanunu ve Mera Kanunu'nda defalarca kez madenler lehine değişiklik önerileri getirildiğine ve yasalarla korunan bu alanlarda maden açılmasının önündeki engellerin kaldırılmak istendiğine vurgu yapıldı.
Zeytinliklere "Adresi Belli Saldırı" İddiası
TİP, özellikle 1 Mart 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan ve Danıştay tarafından Temmuz 2024'te iptal edilen Maden Yönetmeliği'ndeki zeytinlik alanların talanına ilişkin düzenlemeyi hatırlattı. Açıklamada, "Tüm yurttan çıkarılan itiraz sesleri, onlarca kurumun ve yurttaşın açtığı davalar, sokakta, zeytinliklerde süren mücadele sonucunda Danıştay 8. Mahkemesi Temmuz 2024 tarihinde yönetmeliği, Zeytin Kanunu'na aykırı olduğu gerekçesi ile iptal etmişti. Türkiye'deki 190 milyon zeytin ağacını korumak için ülkenin her yerinden sesimizi çıkardık ve zeytinliklerimiz kazandı" denildi.
Yeni yasa teklifinin de benzer bir mantıkla "elektrik ihtiyacı", "kamu yararı", "yerli-milli kömür" gibi gerekçelerle sunulduğu, ancak asıl amacın tahribatı hafifletmek ve tekliflere meşruluk kazandırmak olduğu ifade edildi. 10 kez reddedilen Zeytin Yasası'nın ortadan kaldırılması için 11. kez yeni bir yasa teklifi yapıldığı belirtildi.
Teklifteki kamulaştırılacak zeytinlik sahiplerine 10 yıl kiralama yapılması önerisine de tepki gösteren TİP, "Yüzyıllardır bu topraklarda yaşayan ve tarımla uğraşan vatandaşların gelecekteki yüzyıllarda da topraklarında yaşama hakkının, geçim hakkının ellerinden alınmasını ve yerlerinden yurtlarından edilmesini öneren bu yasa teklifi derhal geri çekilmelidir" çağrısında bulundu.
Açıklamada, Maden Kanunu'na eklenmesi önerilen geçici maddenin, özellikle Yeniköy, Kemerköy, Yatağan termik santrallerinin kömür ruhsat alanlarını işaret ettiği ve "İkizköylülerin, Milaslıların yenemedikleri iradesini, yasa ile kırma hamlesi" olduğu iddia edildi. Bu düzenlemenin, Zeytin Kanunu'nu ihlal edeceği ve ekosistemin bütünlüğüne zarar vereceği vurgulandı.
Devlet Ormanlarında Madene Acele Ruhsat ve Tek Adam Rejimi Kurulu İddiası
Kanun teklifinin Devlet Ormanlarında maden ruhsatlarının daha hızlı ve kolay verilmesini, arama ve işletme sürelerinin bedelsiz uzatılmasını hedeflediği belirtildi. Ayrıca, Orman Genel Müdürlüğü (OGM)'nün 24 ay bedelsiz izin vermesi ve ÇED raporlarının dahi bekletilmeden diğer izin süreçlerine başlanması gibi maddelere tepki gösterildi. Kazdağları, Tokat ve Dersim-Erzincan gibi bölgelerdeki ormanların büyük bölümünün madenlere ruhsatlı olduğu hatırlatıldı.
Teklifle birlikte Maden Kanunu'nda cumhurbaşkanının görevlendirdiği ve çalışma esaslarını belirlediği bir "Kurul" oluşturulması önerisi de eleştirildi. TİP, bu Kurul'a stratejik madenlerde nihai karar yetkisi verilmesinin "üstün kamu yararı" adı altında "tek adam rejimi kurulu" anlamına geldiğini savundu.
ÇED Süreci Engeli ve İliç Faciası Hatırlatması
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreçlerinin işlevsizleştirilmeye çalışıldığına dikkat çeken TİP, ÇED Gerekli Değildir kararlarının kaldırılması talebine rağmen, asıl sorunun bu kararların ezici çoğunluğunun çevreye zararlı projelere verilmesi olduğunu belirtti. Erzincan İliç'teki Çöpler Kompleks Madeni'nde yaşanan facia ve önceki siyanür sızıntısının ardından verilen ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir kararları hatırlatılarak, bu tür kararların "yaşamlarımızın, canlılarımızın, suyumuzun, toprağımızın değerinin hiçe sayılması" olduğu vurgulandı. TİP, halkın bu tehlikeli gidişata karşı topyekun mücadele etmesi gerektiğini ifade ederek açıklamasını sonlandırdı
Editor : Arzu BARIŞKANER
