TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Muğla Şubesi Yönetim Kurulu adına Şube Temsilcisi İnşaat Mühendisi Melikşah Güngörsün ve Temsilci Yardımcısı Serkan Gülhan, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde komisyon aşamasını tamamlayan ve Genel Kurul gündemine gelmesi beklenen "Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi"nin 11. maddesinde yer alan zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerine izin veren hükümlere tepki gösterdi. Yönetim Kurulu, bu düzenlemenin bilimsel ve teknik açıdan ciddi sakıncalar barındırdığını vurguladı.
Teklifin, tapu kaydında zeytinlik olarak yer alan ya da fiilen zeytinlik niteliği taşıyan alanlarda, madencilik faaliyetlerinin başka bir alanda yürütülememesi durumunda zeytin ağaçlarının taşınabileceğini; bunun da mümkün değilse doğrudan madencilik yapılabileceğini öngördüğü belirtildi. Ayrıca "enerji arz güvenliği" gerekçesiyle bu işlemlerin ivedilikle uygulanabileceği maddesine de dikkat çekildi. İnşaat Mühendisleri Odası, bu düzenlemenin yasalaşması halinde Muğla’da zeytinlik alanlarda yaygın ağaç kesimlerinin ve ekosistem tahribatının önünün açılacağı uyarısında bulundu.
Zeytinlikler: Tarımın Ötesinde Bir Ekosistem
Açıklamada, zeytinlik alanların sadece tarımsal üretim sahaları olmadığı, aynı zamanda erozyon kontrolü, karbon tutumu, biyoçeşitliliğin korunması ve yerel iklimin düzenlenmesi gibi çok boyutlu çevresel işlevleri yerine getirdiği vurgulandı. Muğla ilinin bu özelliklerin tümünü barındıran ender coğrafyalardan biri olduğu, Ege’nin en verimli zeytin üretim alanlarından biri olmasının yanı sıra yüzyıllardır devam eden kırsal üretim kültürüyle özgün bir kimlik oluşturduğu belirtildi. Yönetim Kurulu, zeytinlik alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinin bu bütüncül yapıyı kalıcı biçimde bozma riski taşıdığını ifade etti.
Bilimsel ve Yasal Temeller Açısından Değerlendirme
3573 sayılı Zeytincilik Kanunu’nun 20. maddesinin, zeytinlik alanların 3 kilometre çevresinde dahi toz, duman ve kimyasal salınım yaratacak tesislere izin vermediği ve bu yasanın halen yürürlükte olduğu hatırlatıldı. Madencilik faaliyetlerinin doğası gereği toprak yapısını, yeraltı su dengesini ve çevresel dokuyu bozan ağır etkiler yarattığına dikkat çekildi. Zeytin ağaçlarının taşınmasının bilimsel olarak önerilen bir yöntem olmadığı, zeytinin bulunduğu toprağın kimyasal ve biyolojik dokusuyla uzun yıllar süren bir bağ kurduğu ve taşınsa bile verim kaybı yaşandığı, hatta çoğu durumda ağaçların kuruduğu belirtildi. Önerilen düzenlemede “rehabilitasyon” tedbirlerinden söz edilse de madencilik sonrası ekosistem restorasyonunun bilimsel bulgulara göre çoğu zaman kalıcı iyileşme sağlamadığı ve mevcut bilimsel çalışmaların bu tür faaliyetlerin geri döndürülemez etkiler bıraktığını ortaya koyduğu vurguladı.
Muğla’da Zeytinlikler Tüm Kentin Ortak Değeridir
Muğla özelinde zeytinliklerin binlerce çiftçinin geçim kaynağı, kırsal nüfusun toprakla bağını koruyan bir üretim modeli, coğrafi işaretli ürünler ve yerel kalkınma açısından öncelikli olduğu; aynı zamanda orman – tarım – yerleşim üçgeninde doğal dengenin temeli olduğu ifade edildi. İnşaat Mühendisleri Odası Muğla Şubesi Yönetim Kurulu olarak, bu düzenlemenin yürürlüğe girmesi halinde sadece tarımsal üretimin değil, ekolojik bütünlüğün, yerel kalkınmanın ve kültürel mirasın da zarar göreceği vurgulandı.
Ortak Gelecek İçin Çağrı
Çevresel duyarlılığı öncelik kabul eden mühendisler ve meslek insanları olarak şu taleplerde bulunuldu:
- Zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerine olanak sağlayan düzenlemelerin geri çekilmesi,
- 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun’un, amaç ve ruhuna uygun biçimde korunması,
- Enerji ve madencilik politikalarının; tarım, çevre ve kırsal yaşam politikalarıyla uyumlu hale getirilmesi.
Açıklamada, zeytinliklerin korunması için bugüne kadar sergilenen duyarlılığın takdirle karşılandığı, ancak toplumun ortak değerlerini ilgilendiren bu temel konuda daha net, güçlü ve uzun vadeli bir yasal güvence mekanizmasının kaçınılmaz olduğu bir kez daha hatırlatıldı. "Unutulmamalıdır ki; Zeytinlikler, yalnızca bir tarım alanı değil; bu coğrafyada yüzyıllardır süren üretim kültürünün, doğayla kurulan dengeli yaşamın ve ortak hafızamızın simgesidir" denilerek açıklama sonlandırıldı.
Editor : Arzu BARIŞKANER
