24-48 ay arası tuvalet eğitimine başlama zamanını çocuğun verdiği sinyaller belirler. Burada verilen sinyalleri okuyabilmek oldukça önemlidir. Çocuğun bu konuda kelimelerle ya da beden dili ile kendisini ifade etmeye başlaması, kaka/ çiş sonrası rahatsız olması, tuvalete olan ilgisinin artması, üç saatten fazla kuru kalması vb. çocuğun sürece hazır olduğunu gösteren başlıca sinyallerdir.
Tuvalet eğitiminin verildiği zaman aralığında çocuğun taşınma, boşanma, ölüm, yeni bir okula başlama vb. süreçler içerisinde olmaması önem taşımaktadır. Çocuğun kontrolü kaybetmediğini hissetmesi ya da travmatik bir olaya maruz kalmadığını bilmemiz süreç yönetiminin sağlıklı ilerlemesi açısından önem taşımaktadır.
Sürecin emek ve sabır gerektirdiğini unutmamalısınız. Bu süreçte çocuğunuz altına kaçırabilir, tuvaletini söylemeyebilir ya da tuvaleti kullanmakla alakalı korkuları olabilir. Bu durumda çocuğunuzun açığa çıkardığı duygularını ve tepkilerini göğüslemeli, sağlıklı yaklaşımlarda bulunmalısınız. Dolayısıyla çocuğunuz kadar sizin de sürece hazır olduğunuzdan emin olmanız gerekir.
Tuvalet Eğitiminin Püf Noktaları
Lazımlık alışverişini mümkünse çocuğunuzla yapmalısınız. Çocuğunuzu ilk olarak lazımlığa/ tuvalete giyinikken oturtabilir ardından istekli olduğunda giysi ve iç çamaşırını çıkararak teni ile temas etmesini sağlayabilirsiniz. Tuvalete oturtulduğunda çocuğun ayaklarının altına yükseltici bir basamak koyarak güvende hissetmesini sağlamalısınız.
Çocuğun idrar ve dışkılama düzenini takip ederek çizelgeye dönüştürebilirsiniz. Çocuğunuza sürekli olarak “tuvaletin geldi mi?” sorusunu yöneltmek yerine tuvalet takip çizelgesine göre harekete geçmelisiniz.
Tuvaletini yapabildiğinde çocuğunuzu tebrik etmeniz, pozitif pekiştireçler vermeniz “ben öğrendim/ yapabiliyorum” inancını kuvvetlendirmeniz sürecin sağlıklı ilerlemesi adına oldukça önemlidir. Tuvaletini yaptığı ya da yapamadığı zamanlarda abartılı tepkiler vermediğinizden emin olmalısınız.
Tuvalet eğitimi verirken bezi çıkardıktan sonra bir daha (gece/ gündüz) bezi takmama konusunda hassas davranmalısınız. İlk gece uyuduktan 2 saat sonra çocuğunuzu tuvalet için kaldırabilirsiniz. Uyandırdıktan önce ya da sonra tuvaletini kaçırma durumu yaşandıysa tuvalet takip çizelgenize bunu kaydetmelisiniz. Bir sonraki gece ona göre adımlar atmanız adına çizelge işlevsel olacaktır. Geceleri çocukta tuvalete gitme ihtiyacı yoksa, uykusu bölünüp tuvalete götürülmesi önerilmemektedir. Bunlara ek olarak gece yatmadan 2 saat önce sıvı alımını azaltmalısınız.
Tüm tuvalet eğitimi basamaklarını gerçekleştirdiğiniz halde çocuğunuz tuvaletini tutma alışkanlığı kazanamamışsa bir uzmana başvurarak destek almalısınız.
Uzm. Klinik Psikolog Funda Altuntaş
