Yakın zamanda yoğun zorluklar ve travmatik deneyimlere maruz kalanlara yönelik ilk psikososyal müdahaleye “psikolojik ilk yardım” denilmektedir. Genel ilk yardım prensiplerinde olduğu gibi psikolojik ilk yardımda da ilk önce kişiyi stabil hale getirmemiz gerekir. Başlangıç olarak desteklenecek kişi/ kişilerin ihtiyaçları ve sorunları analiz edilmelidir. Bu doğrultuda temel ihtiyaçlara erişimde yardımcı olunarak, güvenli alan oluşturulması başlıca adım olmalıdır. Bunu yaparken kişi zorlanmadan dinlenmeli, sosyal desteğe erişimlerinde olabildiğince kolaylık sağlanma konusunda çalışmalar yapılmalıdır.
Travmatik deneyim yaşayan kişilerin bu süreçte güvenli alan bulma ihtiyacı tetiklenerek, kendilerini tehdit altında hissedebilirler. Buna bağlı olarak sağlıklı iletişim kurmakta güçlük yaşayarak anda değil de sanki daha başka bir boyutta gibi kendini hissedebilirler. Zamanla güvende olduğunu hissettikçe, zihinlerindeki sis dağıldıkça farkındalıkları da artmaya başlayacaktır. Dolayısıyla bu süreçte kişilere güvenli alanına uyum sağlaması konusunda zorlamadan zaman tanımalısınız.
Travmaya maruz kalmış kişi/ kişilerle iletişim kurarken çok hassas olunması gerektiğini unutmamalısınız. İlk yaklaşımda “iyi olacaksın, geçti, daha kötüsü olabilirdi” vb. gibi cümle kalıpları kullanmamalı, kişiyi dinlemeden tavsiyelerde bulunmamalısınız. Kendisini ifade etmek istediğinde bölmeden sonuna kadar dinlemeli, iletişime kapalıysa da bu konuda ısrarcı bir yaklaşımda bulunmamalısınız.
Başlangıç olarak psikolojik desteğe açık olan kişiler olabileceği gibi desteğe kapalı olan kişiler de olabilir. Bu konuda kişilerin fikirlerine saygı duyup, baskı kurmadan psikolojik destek kanallarının olduğu söylemeli ve hazır olduğunda bu kanallara nasıl ulaşabileceği hakkında bilgilendirme yapılmalıdır.
Uzm. Klinik Psikolog Funda Altuntaş
