Kamer takvimine ve birçok kaynağa göre 12 aydan ilk dördü Zilkâde, Zilhicce, Muharrem ve Recep aylarıdır. Eski Ahit (Tevrat), İncil ve Kuran’ın okunmaya başlanmasından sonra bazı dini gelenek ve ritüeller önemini yitirmiş, bazıları da bugüne kadar yaşamış ve yaşamaktadır. Örneğin. Bunlardan birisi Muharrem ayının onuncu gününün ‘aşure’ diye adlandırılmış olmasıdır. Biz ‘Aşure’ desek de aslı ‘Aşura’ olarak geçiyor. Aşura’nın Arapçadaki on (10) kökünden geldiği biliniyor. Muharrem’in onuncu gününde (Hicri 61, Miladi 10 Ekim 680’de, bundan tam 1339 yıl önce Hazreti Hüseyin ve 71 yakınının Kerbela’da şehit edilmesinin her yıldönümünde ‘Aşure’ yapılarak anılması, oruç ve matem tutulması gelenek haline gelmiştir. Muharrem ayı sözlük anlamıyla ‘Haram kılınan, yasaklanan, saygı duyulan’ demekmiş. Bu dört ayda savaşmak, insanların ölümüne neden olmak harammış. Yeri gelmişken, üç ana dinin kutsal kitaplarında yer alan Nuh peygambere ve yaşadığı tufana, oğlu Sami’ye inananlara ‘Sami’ denmiş. Muharrem ayının onuncu gününe ‘Aşura’ adı verilmiş. Sayın Abdurrahman Altay, 7 Ocak 2008 tarihli bir yazısında, Muharrem Ayında yapılan ‘Aşura’nın önemini aşağıdaki olaylarla tanımlıyor:
- Hz. Nuh gemisini Cudi dağına * ‘Aşura’ gününde demirledi
- Allah, Hz. Musa’yı ‘Aşura’ gününde Firavun Ordusunun şerrinden korudu.
- Hz. Yunus balığın karnından ‘Aşura’ günü kurtuldu.
- Hz.Adem’in tövbesi ‘Aşura’ günü kabul edildi.
- Hz.Yusuf atıldığı kuyudan bu gün çıkarıldı.
- Hz.İsa bu gün dünyaya geldi ve ayni gün göğe yükseldi.
- Hz.Davut’un tövbesi o gün kabul oldu.
- Hz.İbrahim’in oğlu Hz. İsmail o gün dünyaya geldi.
- Hz.Yakub’un oğlu Hz.Yusuf’un hasretinden kapanan gözleri o gün açıldı.
- Hz.Eyüb hastalığından o gün şifa buldu.
Başka kaynaklara göre de; Hz.İbrahim Peygamberin Nemrut’un ateşinden o gün kurtulduğu, Kâbe’yi de inşa etmeye ‘Aşura’ zamanında başladığı belirtilmektedir.
Yaşları ileri olanlar anımsayacaklardır. Anne, baba ve yakınlarımız bu aylarda doğan ve ölenleri, şanslı, hayırlı insanlar, Allah’ın sevgili kulları olarak tanımlardı. Din adamlarımız da bunu sıkça telaffuz ederler. Bugün, yaşları itibariyle kamer takvimini ve aylarını bilip, adlarını sayabilen büyüklerimiz sayıca az kalsalar da, ‘Aşure Günü’ önemini koruyan bir gelenek olmayı sürdürüyor. Nitekim komşularımız elini çabuk tuttular, geride kalan Eylül ayı içinde bize de Aşura gönderdiler. Malzemeleri ben aldım. Eşim Gülsen ve kızım Şule de Aşure yapıp eşe dosta dağıttılar. Manevi değeri olan, birlik, beraberlik, bütünlük ve dayanışma adına güzel bir sosyal anane olan Aşure ülkemize, insanlığa hayır ve barış getirsin. Nuh Peygamberin gemisini Cudi Dağına demirlemesinden (takriben MÖ. 8 bin) önce gemide kalan en son erzaklardan yapılan ve ilk yemek adı olduğu da rivayet edilen ‘Aşure’nin Manisa’nın ‘Mesir Macunu’nda olduğu gibi, insan vücuduna yararlı kuru meyve, sebze ve tahıldan oluşan ürünlerden pişirilerek yapıldığını, insana maddi ve manevi tat, güç verdiğini unutmayalım. Ortaokul yıllarında sınıf arkadaşlarımla haftada en az 1-2 kere rahmetli Karabiber’in Ali Amcanın Çeşme Meydanındaki tatlıcı dükkânında Aşure yerdik.(1945-1950) Eski Marmaris’te şekerin vesikayla verildiği günlerde Marmarisliler Aşure’yi bal ile yaparlardı. Dileğimiz, yaşamın aşure gibi zengin karışımlı, bereketli, tatlı, sağlıklı, mutlu ve barış içinde geçmesine, bu ve benzer geleneklerimizin ebediyen yaşatılmasınadır.
Erol Uysal 02 Ekim 2019
*Cûdî dağı Güneydoğu Anadolu bölgesinde Türkiye-Irak sınırına 15 km. uzaklıkta, Dicle ırmağının kıyısında bulunan Cizre’nin 32 km. kuzeydoğusunda, Şırnak il merkezine 17 km. mesafededir. Elips biçiminde olan Cûdî dağı üzerinde 2000 metreyi aşan dört doruk vardır. Bunların en yükseği 2114 metredir. Bu tepelerden 2017 m. yüksekliğinde olanı “Nuh peygamber ziyareti tepesi” adını taşır.
